AHLAK FELSEFESİ

AHLÂK FELSEFESİ (ETİK)

Ahlâk felsefesi, insan eylemlerini ve bu eylemlerin dayandığı ilkeleri konu alan felsefe dalıdır. Buna göre ahlâk felsefesi, ahlâk alanında hakim olan ilkeleri, “iyi” ve “kötü” nün ne olduğunu, ahlâklılığın ne anlama geldiğini ele alır. Ahlâklılığın ne olduğu üzerinde durur; özünü ve temellerini araştırır. İnsanın davranışlarında özgür olup olmadığını sorgular. Hangi eylemlerin ahlâklı olabileceğini irdeler. Bunlar için bir takım ölçütler koyar. Kısacası ahlâk felsefesi, ahlâk hayatı üzerinde sistemli bir biçimde düşünme ve soruşturmadır.

Her bilgi dalının kendine özgü kavramları ve özel terimleri vardır. Ahlâk felsefesinin de “iyi”, “kötü”, “özgürlük”, “erdem”, “sorumluluk”, “vicdan”, “ahlâk yasası”, “ahlâki karar”, “ahlâki eylem” olarak belirlenen kavramları vardır. Şimdi bu kavramların neyi anlattığını kısaca belirtelim.


AHLAK FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMLARI

 İYİ: Ahlak açısından yapılması uygun olan, iradenin yapılmasına özgürce karar verdiği eylemlerdir.

 KÖTÜ: Ahlak yasası açısından yapılması uygun olmayan eylemlerdir.

ÖZGÜRLÜK: İradeyi kullanarak istediğini yapabilme halidir.

ERDEM: İradenin cesaret, cömertlik, bilgelik gibi iyiyi yapmaya yönelmesidir.

SORUMLULUK: İnsanın bilerek ve iradeli olarak yaptığı bir işin, bir davranışın sonuçlarını kabullenmesidir.

VİCDAN: İyi ile kötüyü birbirinden ayırabilme gücüdür. (Bireyin, kendi tutum ve eylemlerini değerlendirme yetisi.)

AHLAK YASASI: Uyulması ahlak açısından gerekli ve geçerli olan kurallardır. Bu kurallar kişinin ne yapması, ne yapmaması, davranışlarının nasıl olması gerektiğini gösterirler.

AHLAKİ KARAR: Kişinin, ahlak yasalarına kendi hür iradesi ile uymasıdır. Bu uyma dışarıdan herhangi bir zorlama ile değil, bireyin kendi isteğiyle olmalıdır.

AHLAKİ EYLEM: Ahlak kurallarına uygun ve iradeli olarak bir şeyi yapmaktır.